Lista lektur matura 2025 – sprawdź, które pozycje są obowiązkowe!

Lektury szkolne zazwyczaj nie są ulubioną częścią nauki, nawet wśród tych uczniów, którzy lubią czytać. Trudno się temu dziwić – każdy z nas ma swoje preferencje literackie. Książki kojarzą się nam też z czasem wolnym, a zaproponowanym w oficjalnym spisie pozycjom często brakuje rozrywkowych atrybutów. Dla tegorocznych maturzystów nie ma jednak wymówek. Znajomość obowiązkowych pozycji jest kluczowa, a o żadnej nie zapomnisz dzięki zapoznaniu się z listą lektur obowiązkowych. Matura 2025 nie będzie Ci straszna!

Czy przed maturą trzeba przeczytać wszystkie lektury?

Im więcej przedmiotów wybrałeś do swojego egzaminu maturalnego, tym więcej czasu będziesz musiał poświęcić na powtórki. Dlatego też perspektywa ponownego przebrnięcia przez wszystkie obowiązkowe pozycje z listy lektur może być przytłaczająca. Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest czytanie zadanych książek na bieżąco. Wtedy przed egzaminem wystarczy tylko odświeżyć wiedzę, zaglądając do swoich notatek albo ogólnodostępnych streszczeń i podsumowań. Warto też posiłkować się nimi, gdy zabrakło Ci czasu na przeczytanie którejś z książek od deski do deski. Świetnym rozwiązaniem jest też słuchanie audiobooków. W ten sposób możesz szybciej przebrnąć przez spis lektur, bo możesz poznać treść książki np. podczas spaceru.

Które pozycje są obowiązkowe?

Powtórki do egzaminu dojrzałości warto wcześniej zaplanować, żeby niczego nie pominąć. Do tego celu potrzebna jest jednak znajomość zagadnień, które mogą pojawić się na majowych testach. W kontekście książek zadanie mamy nieco ułatwione – Centralna Komisja Egzaminacyjna ma dla nas gotowy wykaz lektur obowiązkowych do matury. Zanim przejdziemy do konkretów, radzimy, jak korzystać z listy – przerabiaj pozycje po kolei, odhaczając to, co już sobie powtórzysz. W ten sposób nie zgubisz żadnego dzieła i będziesz mieć pewność, że zadania egzaminacyjne Cię nie zaskoczą.

Opublikowana przez CKE lista lektur matura 2025 – poziom podstawowy:

1. Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;
2. Sofokles, Antygona;
3. Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich;
4. William Szekspir, Makbet;
5. Molier, Skąpiec;
6. Adam Mickiewicz, Dziady cz. III;
7. Bolesław Prus, Lalka;
8. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
9. Stanisław Wyspiański, Wesele;
10. Stefan Żeromski, Przedwiośnie;
11. Tadeusz Borowski, opowiadania: Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;
12. Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
13. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
14. Albert Camus, Dżuma;
15. George Orwell, Rok 1984;
16. Sławomir Mrożek, Tango;
17. Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
18. Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
19. Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach).

Powyższy wykaz dotyczy całych utworów literackich. Warto jednak zwrócić też uwagę na dzieła, których znajomości wymaga się od maturzystów jedynie we fragmentach:

1. Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;
2. Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty);
3. Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty);
4. Homer, Iliada (fragmenty);
5. Lament świętokrzyski (fragmenty); Legenda o św. Aleksym (fragmenty); Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
6. Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
7. Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty);
8. Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
9. Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty).

Co jest na rozszerzonej maturze z polskiego?

Przygotowujesz się do matury na poziomie rozszerzonym i boisz się, że będziesz miał do przeczytania długą listę dodatkowych lektur? Na szczęście mamy dobrą wiadomość – wykaz utworów „dla ambitnych” ma niewiele pozycji!

Oto lista lektur matura 2025 – rozszerzenie (utwory w całości):

1. William Szekspir, Hamlet;
2. Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku;
3. Juliusz Słowacki, Kordian;
4. Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia;
5. realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary);
6. Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa;
7. Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata;
8. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy;
9. Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe;
10. Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa;
11. Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania;
12. wybrany esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta.

Maturzystów z poziomu ponadpodstawowego również obowiązuje znajomość fragmentów niektórych dzieł literackich. Należą do nich:

1. Homer, Odyseja (fragmenty);
2. Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty);
3. Franz Kafka, Proces (fragmenty).

Egzamin maturalny a poezja

Pewnie zauważyłeś, że powyższe wykazy nie uwzględniają wierszy, których przecież na lekcjach języka polskiego omówiliście, wydawać by się mogło, niezliczoną ilość. Warto wiedzieć, że opublikowana na stronie CKE lista lektur (matura 2025) zawiera utwory poetyckie. Nie trzeba uczyć się ich na pamięć! Warto jednak orientować się w podstawowych zagadnieniach związanych z ich treścią. O których dziełach mówimy? Na poziomie podstawowym są to:

1. Horacy – wybrane utwory;
2. Bogurodzica;
3. Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; tren IX, X, XI,
4. XIX;
5. wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński;
6. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry;
7. Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej;
8. Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze;
9. Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój;
10. wybrane wiersze następujących poetów: Cyprian Kamil Norwid, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Julian Przyboś, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego Miasta, Stanisław Barańczak, Wojciech Wencel;
11. wybrane utwory okresu stanu wojennego.

Uczniowie zdający tzw. rozszerzenie, do powyższej listy muszą dorzucić jeszcze:

1. Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki);
2. Cyprian Kamil Norwid, Bema pamięci żałobny rapsod, Fortepian Szopena, Czarne kwiaty (fragmenty), Promethidion (fragmenty);
3. Wybrane wiersze następujących poetów: Józefa Czechowicza, Tadeusza Gajcego, Mirona Białoszewskiego.

Lista lektur matura 2025 – podsumowanie

Na pierwszy rzut oka mogłoby wydawać się, że do matury trzeba przeczytać niebotyczną liczbę książek i wierszy. Pamiętaj jednak, że te wszystkie utwory poznawałeś przez całą szkołę średnią. Zawsze warto też posiłkować się streszczeniami i opracowaniami. Co prawda nigdy w pełni nie zastąpią one lektury, ale przekażą najważniejsze informacje i pomogą usystematyzować wiedzę.