Przełam strach przed ustną maturą z polskiego!

Przebieg egzaminu

W tym wpisie skupimy się na najnowszej maturze, przeznaczonej dla absolwentów ośmioklasowej szkoły podstawowej – czyli formule 2023. Egzamin trwa pół godziny i składa się z trzech części: 

• 15 minut – przygotowanie do odpowiedzi na pytania;
• 10 minut – monolog osoby zdającej;
• 5 minut – dyskusja z komisją egzaminacyjną na tematy związane z wcześniejszą wypowiedzią.

W odróżnieniu od matury w formule 2015, gdzie zadanie było jedno, teraz losujemy aż dwa. Jedno z nich będzie jednak pochodzić z puli pytań jawnych, których spis (wraz z poradami, jak się przygotować) znajdziesz w naszym artykule: Przygotuj się do egzaminu ustnego. Drugi temat to tajemnica. Nie istnieje żaden wykaz, z którego możesz korzystać, przygotowując się do tej części matury. Będzie dotyczyć literatury, sztuki lub problematyki języka polskiego. Istotne jest to, że w trakcie trwania matury ustnej z polskiego nie można korzystać z żadnych pomocy naukowych. Komisja egzaminacyjna nie udzieli Ci też żadnych podpowiedzi ani wskazówek co do treści wylosowanych pytań.

Tajemnicze pytanie numer 2

Jak już powiedzieliśmy, maturzyści nie mają dostępu do wykazu pytań, które mogą otrzymać w ramach drugiego zadania. Mamy jednak pewne informacje na jego temat. Otóż treść polecenia zawsze będzie zawierać tekst – nieliteracki, literacki lub ikoniczny. Oprócz tego dostaniesz do omówienia zagadnienie związane z literaturą, sztuką lub językiem. Zazwyczaj pojawia się też prośba o odwołanie do innego, wybranego przez Ciebie utworu literackiego. Może to być lektura obowiązkowa, uzupełniająca lub inny utwór, który przeczytałeś w czasie wolnym. To zadanie ma sprawdzać ogół wiadomości, które uczniowie powinni zdobyć na tzw. III etapie edukacyjnym, czyli w szkole ponadpodstawowej. Maturzysta powinien wykazać się w nim zrozumieniem tekstu, dojrzałością intelektualną i znajomością problematyki związanej z szeroko pojętą kulturą.

Co trzeba umieć na maturze?

Wiemy już, ile trwa matura ustna z polskiego i jak wygląda. Ale co z zakresem merytorycznym egzaminu? Trzeba przede wszystkim znać lektury obowiązkowe – powtórki ułatwi Ci wykaz pozycji, który zamieściliśmy we wpisie: Lista lektur matura 2024 – sprawdź, które pozycje są obowiązkowe! Co ciekawe, do matury ustnej wymagana jest znajomość kilku dodatkowych dzieł spoza listy. Są to:

• Pan Tadeusz Adama Mickiewicza;

• Dziady część II Adama Mickiewicza;

• Balladyna Juliusza Słowackiego;

• Zemsta Aleksandra Fredry.

Mowa zatem o klasykach polskiej literatury, z którymi zapewne spotkałeś się na wcześniejszych etapach edukacji. Oprócz tego oceniane są również gramatyka, zróżnicowanie języka i kultura wypowiedzi. Komisja będzie zwracać uwagę również na takie aspekty jak czytanie utworów literackich, odbiór tekstów kultury, komunikacja językowa, elementy retoryki, tworzenie wypowiedzi i samokształcenie.

Za co można dostać najwięcej punktów?

Zasady oceniania na maturze ustnej są bardzo ważne – dają nam pojęcie, na co musimy zwrócić uwagę. Według CKE najbardziej istotna jest oczywiście merytoryka odpowiedzi, za którą można otrzymać aż 53% wszystkich punktów. Maksymalną punktację da Ci wypowiedź odznaczająca się bogatą argumentacją i bez poważnych błędów rzeczowych (ich dozwolona liczba to 2). Jeśli więc się pomylisz, nie ma powodów do paniki – to nie oznacza jeszcze, że nie zdasz matury. 0 punktów abiturienci otrzymują jedynie wtedy, gdy wcale nie udzielą odpowiedzi na pytanie, będą mówić nie na temat lub popełnią błąd kardynalny. Pamiętaj, żeby w swojej wypowiedzi zawrzeć też kontekst – odniesienie do innych dzieł literackich, historii, filozofii, kwestii społecznych itp. Aspekt merytoryczny podczas późniejszej dyskusji z komisją też ma dużą wagę – stanowi 20% maksymalnej sumy punktów.

Kolejne 13% to kompozycja wypowiedzi monologowych, czyli Twoich odpowiedzi na wylosowane pytania. Chodzi głównie o to, aby cały wywód był spójny, a wstęp, rozwinięcie i zakończenie logicznie ze sobą połączone. Ostatni, ale nie mniej istotny, jest zakres i poprawność środków językowych w wypowiedziach. Tutaj stawką też jest 13% wszystkich punktów. Co zawiera się w tym kryterium? Musisz zwracać uwagę, aby Twoja wypowiedź nie zawierała błędów fleksyjnych, leksykalnych, frazeologicznych, składniowych i fonetycznych. Ważna jest też płynność wypowiedzi, ale nie bój się – okazjonalne zawahania nie powinny wpłynąć na ocenę